Nazywanie kogoś “narcyzem” z pewnością nie zalicza się do komplementów. Chociaż cechy narcyzmu w większym lub mniejszym stopniu posiada każdy z nas, w niektórych przypadkach są one tak spotęgowane, że mówimy o osobowościach narcystycznych. To ludzie o silnej potrzebie uznania, stale się wywyższający i skupieni przede wszystkim na sobie. Współpraca z nimi bywa trudna i problematyczna, ponieważ pewne ich zachowania mogą wzbudzać irytację. Jakie są rodzaje osobowości narcystycznej i jak je rozpoznać we współpracownikach? Wyjaśniamy!

Spis treści:

Czym jest osobowość narcystyczna?

Jak rozpoznać osobowość narcystyczną?

Jakie wyróżniamy rodzaje osobowości narcystycznej?

Jak współpracować z narcyzem?

Czym jest osobowość narcystyczna?

Z pewnością każdy z nas zna mit o Narcyzie - młodzieńcu, który zakochał się we własnym odbiciu w tafli jeziora. To właśnie z mitologii greckiej swą nazwę wzięło pojęcie “narcyzm”. Jest to zaburzenie osobowości, które polega na stałej potrzebie podziwu, powszechnym wywyższaniu się, egocentryzmie i braku empatii. Ludzie charakteryzujący się osobowością narcystyczną oczekują od innych specjalnego traktowania. Często są aroganccy i wymagający oraz skłonni do manipulacji. Są przekonani, że zostali stworzeni do wyższych celów; potrzebują wszechobecnego uznania, a inne osoby służą im jako środek do pokazania się w lepszym świetle.

Jak rozpoznać osobowość narcystyczną?

Człowieka z osobowością narcystyczną niełatwo rozpoznać na pierwszy rzut oka. Zwykle są to czarujący i charyzmatyczni ludzie, którzy swoje prawdziwe oblicze odkrywają dopiero po pewnym czasie. Narcyz wyróżnia się jednak pewnymi charakterystycznymi cechami, które dają o sobie znać również w życiu zawodowym i w pracy. Są to między innymi:

• wyolbrzymianie swoich osiągnięć;
• skoncentrowanie tylko na sobie i bycie w centrum uwagi;
• złe przyjmowanie krytyki;
• manipulacja i wykorzystywanie swoich współpracowników;
• obwinianie innych za popełnione przez siebie błędy;
• poczucie wyjątkowości i potrzeba uznania;
• niski poziom empatii lub jej całkowity brak;
• zazdrość o innych;
• tendencja do wyśmiewania i poniżania innych osób;
• wyniosła postawa i poczucia posiadania specjalnych przywilejów.

Kilka przykładów zachowań narcystycznych

Jak rozpoznać narcyza w pracy? Oto kilka charakterystycznych zachowań, po których powinniśmy zauważyć, że mamy do czynienia z tym zaburzeniem osobowości:

• Stale wyolbrzymianie własnych zasług. Z ust narcyza często padają słowa takie jak: “Tylko ja wiem, jak to zrobić, więc wszyscy zawsze proszą mnie o pomoc”.
• Skupianie na sobie uwagi poprzez opowiadanie długich, barwnych historii.
• Reakcja agresją na usłyszaną krytykę.
• Życzliwość i pochlebstwa dla współpracowników tylko po to, by osiągnąć własne cele (traktowanie innych osób w sposób instrumentalny).
• Zrzucanie winy na innych - zbyt mało miejsca w biurze, wadliwe oprogramowanie, za wolny Internet, niedociągnięcia współpracowników.
• Zazdrość o sukcesy innych i rozsiewanie plotek na ich temat.

Jakie wyróżniamy rodzaje osobowości narcystycznej?

Wśród osobowości narcystycznych wyróżniamy dwa główne rodzaje: narcyzm wielkościowy i wrażliwy. Kolejnym podtypem jest narcyzm ukryty.

Narcyzm wielkościowy

To osoby poszukujące nieustannie pochwał i uznania. Charakteryzują się zupełnym brakiem empatii, arogancją i pewnością siebie. Są przekonani o własnej wyjątkowości - stoją ponad normami społecznymi i uważają się za lepszych od innych, co otwarcie pokazują. Współpracownicy służą im jako środek do osiągnięcia własnych celów. Tacy ludzie mają problem z odczuwaniem emocji, potrzebują stale aprobaty i podziwu.

Narcyzm wrażliwy

Narcyzm wrażliwy, w przeciwieństwie do wielkościowego, kieruje się inną motywacją - chęcią poczucia się lepiej. To osoby potrzebujące uznania i komplementów, ale charakteryzujące się bardzo niskim poczuciem własnej wartości, a nawet skłonne do stanów depresyjnych i lękowych. Odczuwają wiele negatywnych emocji, stale się zamartwiają, nie lubią przebywać w centrum uwagi i dystansują się od innych. Narcyz wrażliwy bardzo przejmuje się krytyką i często porównuje się do współpracowników. Do uzyskania lepszego samopoczucia potrzebuje uznania i akceptacji innych.

Narcyzm ukryty

Ukrytego narcyza najtrudniej rozpoznać i rozgryźć. Zwykle nie jest to osoba będąca w centrum uwagi - może być spokojny i wycofany, raczej małomówny, lecz bacznie obserwujący. Jest mistrzem manipulacji. Odczuwa manię wielkości, ale nie mówi o swojej wyjątkowości cały czas. Doskonale zapamiętuje krytykę i negatywne uwagi od innych, aby wykorzystać je w swoim czasie. Jest krytycznie nastawiony do innych, ale zwykle stawia się w roli ofiary, by uzyskać potrzebne zainteresowanie. Charakteryzuje się fałszywą skromnością, dzięki której uzyskuje liczne pochwały i komplementy.

Jak współpracować z narcyzem?

Współpraca z człowiekiem o osobowości narcystycznej nie należy do łatwych ani przyjemnych. Narcyzm jest zaburzeniem, które można leczyć, ale podczas pracy priorytetem jest realizowanie założonych zadań zawodowych. Nie sposób kontrolować zachowania współpracownika, ale można wybrać, jak na nie reagować. Zawsze warto o swoich podejrzeniach porozmawiać z przełożonymi, a w doskonaleniu umiejętności osobistych i komunikacyjnych mogą pomóc profesjonalne szkolenia zamknięte z oferty AVENHANSEN, na przykład takie jak:

• szkolenie ze sztuki podejmowania decyzji;
• trening z asertywności;
• szkolenie z komunikacji i rozwiązywania konfliktów;
• szkolenie ze sztuki argumentacji;
• szkolenie z umiejętności pracy w zespole;
• szkolenie z zarządzania stresem i kontroli emocji.

Chcesz poprawić komunikację i relacje ze współpracownikami w swoim miejscu pracy?

Zapisz się na szkolenia otwarte z umiejętności osobistych

Przeczytaj na naszym blogu również:

• Jak stawiać granice w pracy? Dlaczego warto je wyznaczać?
• Jak radzić sobie ze złą atmosferą w pracy? 5 skutecznych sposobów
• Perfekcjonizm - pomaga czy przeszkadza w pracy?
• Nadgorliwość w pracy - wada czy zaleta? Skutki nadgorliwości
• Czym jest komunikacja empatyczna? Jak rozwijać tę umiejętność?

Maciej Firlit

O autorze:
Założyciel i Prezes Zarządu AVENHANSEN Sp. z.o.o. z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży szkoleniowej. Przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej od sekretarza, przez HR-Managera, po Dyrektora i Prezesa Zarządu. Duży nacisk kładzie na wysoką jakość obsługi klienta. Jego liberalne podejście do zarządzania, bazujące na partnerstwie, słuchaniu innych i dyscyplinie jakościowej, przyczyniło się do sukcesu firmy AVENHANSEN. Jest precyzyjny, nie akceptuje półśrodków i dróg na skróty. Prywatnie największą radość czerpie z podróżowania i obcowania z naturą.

Więcej informacji: Maciej Firlit