Syndrom oszusta dotyka osoby na różnych stanowiskach - pracowników biurowych i fizycznych, menedżerów, artystów, naukowców. Z pozoru różnorodne grupy zawodowe łączy wspólny problem: przekonanie o niezasłużonym sukcesie. Zamiast celebrować osiągnięcia jako efekt ciężkiej pracy i zaangażowania, czują wewnętrzny niepokój i obawę. Jak zatem można skutecznie zmierzyć się z syndromem oszusta, by nie stał się on barierą w karierze zawodowej? Zapraszamy do lektury artykułu.

Spis treści:

Czym jest syndrom oszusta?

Po czym poznać syndrom oszusta? Czy Ciebie też dotyczy?

Jaka jest różnica między syndromem oszusta, a pokorą?

Skąd się bierze syndrom oszusta? Przyczyny

Kogo najczęściej dotyczy syndrom oszusta w pracy?

Jak syndrom oszusta może wpływać na karierę zawodową?

W jaki sposób można sobie poradzić z syndromem oszusta?

Czym jest syndrom oszusta? 

Syndrom oszusta, czyli z ang. impostor syndrome, to zjawisko psychologiczne odnoszące się do wewnętrznego przekonania osoby, że jej dokonania są wynikiem przypadku, szczęścia lub rezultatem przekłamania, a nie własnych umiejętności, talentu czy kwalifikacji. Ludzie doświadczający tego syndromu w sposób krytyczny porównują się z innymi i zawsze współpracowników uważają za bardziej uzdolnionych. Czują, że nie zasługują na swoje sukcesy i nieustannie obawiają się, że w końcu zostaną "zdemaskowani", a ich postępowanie negatywnie ocenione przez innych. Zespół impostora prowadzi do ciągłego poczucia winy i niezadowolenia z siebie w pracy. Termin ten został stworzony przez Pauline Clance i Suzanne Imes w 1978 roku. 

Po czym poznać syndrom oszusta? Czy Ciebie też dotyczy?

Nie ma niczego złego w dążeniu do rozwoju, jednak jeśli wciąż podnosisz sobie poprzeczkę, a własne osiągnięcia nie powodują zadowolenie, to być może cierpisz na syndrom oszusta. Szaleńcze zwiększanie tempa i narzucanie wysokich wymagań w końcu doprowadzą do wypalenia zawodowego, zwątpienia w siebie i spadku poczucia własnej wartości. Syndrom oszusta wiąże się z dwoma sposobami postępowania - prokrastynacji lub przesady w przygotowaniu w danej dziedzinie. 

Jeśli zastanawiasz się, czy zmagasz się z syndromem oszusta, możesz wykonać kwestionariusz opracowany przez badaczkę Pauline Clance. Choć dostępny jest w języku angielskim, jego prostota sprawia, że każdy może sprawdzić, czy powinien podejrzewać u siebie zespół impostora. Wystarczy szczerze odpowiedzieć na pytania, aby zrozumieć, czy i w jakim stopniu syndrom oszusta wpływa na życie zawodowe oraz osobiste.

Chcesz poprawić pewność siebie, aby w końcu zacząć cieszyć się z osiąganych sukcesów?

Weź udział w szkoleniach otwartych z umiejętności osobistych!

Jaka jest różnica między syndromem oszusta a pokorą?

Chociaż syndrom oszusta może być mylony z pokorą, to jednak dwa te pojęcia różnią się od siebie. Pokora jako świadomość własnej niedoskonałości, jest przydatną cechą, która wpływa na nasze nieustanne dążenie do samorozwoju. Może jednak ona zamienić się w zespół impostora, kiedy za wszelką cenę staramy się ukryć nasz brak wiedzy, słabe strony i brak kompetencji na danym stanowisku. Syndrom oszusta jest toksyczną obawą, że te niedociągnięcia zostaną zdemaskowane.

Warto zauważyć, że pokora mimo krytycznego spojrzenia na swoje umiejętności, nie wyklucza docenienia swoich osiągnięć. Przy zespole impostora każdy zrealizowany cel potęguje uczucie, że na niego nie zasługujemy i powoduje znaczny wzrost dyskomfortu. 

Skąd się bierze syndrom oszusta? Przyczyny 

Przyczyny tego zaburzenia psychicznego są wielowymiarowe i złożone. Wiele osób uważa, że jego korzenie tkwią zarówno w czynnikach zewnętrznych, takich jak wpływ środowiska czy doświadczenia rodzinne, jak i wewnętrznych, czyli cechach osobowości. Syndrom oszusta często zaczyna kształtować się w naszym życiu już w młodym wieku, rozwijają się i ewoluują razem z nami. Jego pojawienie się może być powiązane z takimi aspektami, jak: 

• niskie poczucie własnej wartości, 
• tendencja do perfekcjonizmu, 
• skłonność do negatywnej samooceny,
• nadmierna samokrytyka,
• ciągła samoobserwacja,
• wysoki poziom lęku.

Kogo najczęściej dotyczy syndrom oszusta w pracy?

Według specjalistów syndrom oszusta najczęściej dotyka osoby skupione na intensywnym rozwoju kariery, szczególnie te z wysokimi kompetencjami i zajmujące dobrze płatne stanowiska. Paradoksalnie im większe osiągnięcia i sukcesy, tym silniej mogą one odczuwać niepewność i kwestionować swoje zasługi, przypisując je przypadkowi lub szczęściu. 

Syndrom oszusta może dopaść ludzi pochodzących z rodzin, w których duże znaczenie przykładano do sukcesów i osiągnięć. Dotyka także osoby z niską samooceną i poczuciem własnej wartości, a także tych, którzy dążą do perfekcji. 

Jak syndrom oszusta może wpływać na karierę zawodową?

Zespół impostora może utrudniać osiąganie sukcesów i rozwój osobisty. Osoby, które dopadł syndrom oszusta, często nie zdają sobie sprawy ze swoich kompetencji, dlatego nie ubiegają się o zasłużone awanse i podwyżki. 

Ludzie zmagający się z syndromem oszusta mogą mieć trudności z budowaniem swojej marki osobistej, unikając publicznych wypowiedzi czy udziału w konferencjach. W takich sytuacjach ważną rolę odgrywa wsparcie ze strony menedżerów, którzy powinni dostrzegać ten problem i pomagać pracownikom w pokonywaniu wewnętrznych barier. Szkolenia otwarte i szkolenia zamknięte z zakresu zarządzania organizowane przez AVENHANSEN pomogą liderom w rozwijaniu potencjału zespołu. Dla doświadczonych liderów polecamy szkolenie młody menedżer - zarządzanie zespołem, przywództwo, motywowanie. Z kolei dla menedżerów z większym stażem, którzy chcą podnieść swoje kompetencje szkolenie z zarządzania szkoleniami i rozwojem pracowników. 

W jaki sposób można sobie poradzić z syndromem oszusta? 

Radzenie sobie z syndromem oszusta wymaga przede wszystkim akceptacji własnych ograniczeń i docenienia osobistych osiągnięć. Do zwalczania tego zjawiska konieczna jest regularna praca nad sobą, aby zwiększyć pewność siebie i zacząć lepiej oceniać swoją wartość. Zacznij od realistycznego spojrzenia na swoje umiejętności i sukcesy, przypominając sobie, że każde osiągnięcie jest wynikiem ciężkiej pracy, a nie tylko szczęśliwego zbiegu okoliczności. Ważne jest, aby nie porównywać się z innymi, ponieważ zawsze znajdzie się ktoś, kto w pewnych aspektach wydaje się być lepszy. Zamiast tego lepiej skupić się na własnym rozwoju i nie odkładaj wyzwań na później. Przyjmowanie konstruktywnej krytyki i uczestnictwo w działaniach szkoleniowych, takich sztuka autoprezentacji i wystąpień publicznych czy trening budowania pewności siebie i własnego wizerunku w życiu zawodowym i prywatnym uczą, jak czerpać satysfakcję z własnych sukcesów i konstruktywnie pracować nad słabościami. 

Polecamy inne artykuły na naszym blogu:

• Syndrom Kopciuszka w pracy - czym się objawia i jak go uniknąć?
• Co to jest i jak działa autosabotaż w pracy?
• Ambicja - pomaga czy przeszkadza w pracy?

Maciej Firlit

O autorze:
Założyciel i Prezes Zarządu AVENHANSEN Sp. z.o.o. z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży szkoleniowej. Przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej od sekretarza, przez HR-Managera, po Dyrektora i Prezesa Zarządu. Duży nacisk kładzie na wysoką jakość obsługi klienta. Jego liberalne podejście do zarządzania, bazujące na partnerstwie, słuchaniu innych i dyscyplinie jakościowej, przyczyniło się do sukcesu firmy AVENHANSEN. Jest precyzyjny, nie akceptuje półśrodków i dróg na skróty. Prywatnie największą radość czerpie z podróżowania i obcowania z naturą.

Więcej informacji: Maciej Firlit