Złość racjonalna i destruktywna. Czy złość może być zdrowa?

jak radzić sobie ze złością

Uczucia, które na co dzień posiadamy, mają swoje uzasadnienie - dają nam siłę do działania, motywację do pracy, pozwalają zrozumieć świat. Są to z pewnością emocje, które pomagają nam, zamiast szkodzić. A jak jest ze złością? Towarzyszy nam od zawsze i będzie stała obok nas w kolejnych sytuacjach, wydarzeniach, podczas dokonywania wielu życiowych wyborów, tych mniejszych, jak i tych większych. Czy jest pozytywna, czy raczej negatywna? To zależy właśnie od kontekstu powstawania tych uczuć - czy są one racjonalne, dopasowane do wydarzeń i naszych oczekiwań, czy też irracjonalne - nie mające logicznego uzasadnienia, będące wynikiem namiętności. Przeczytaj artykuł i poznaj różnice między złością konstruktywną a destrukcyjną oraz dowiedz się, jak nad nią zapanować.

 

Spis treści:

Jakie są rodzaje złości?

Czym jest zdrowa złość?

Kiedy złość jest destruktywna?

Jakie są objawy złości?

Złość a agresja - jaka jest różnica?

Jak sobie radzić z destruktywną złością? Sposoby

Dlaczego warto nauczyć się zarządzania gniewem?

Zarządzanie złością i emocjami - szkolenia

Jakie są rodzaje złości?

Absolutnie nikt nie jest wolny od odczuwania złości od czasu do czasu. Należy ona do podstawowych emocji ludzkich, podobnie jak zdziwienie, szczęście, strach, odraza i smutek. Problemy w pracy lub w związku, a także zupełnie drobna rzecz mogą wywołać odrobinę gniewu. Jednak nie każda złość jest z natury zła, czasem może być użyteczna i zdrowa. Problemy pojawiają się, gdy przybiera irracjonalny charakter - czyli, gdy człowiek w ogóle nie posiada kontaktu ze swoją złością, jest nią owładnięty zbyt często i z powodów, które u innej osoby nie powodowałyby tak gwałtownej reakcji. Warto poznać rozróżnienie między konstruktywną a niezdrową złością. 

Czym jest zdrowa złość?

Złość najczęściej postrzegana jest jako negatywna emocja. Dzieje się tak przede wszystkim, dlatego że jest kierowana i wyrażana w niezdrowy sposób. Kiedy jednak gniew zostaje użyty konstruktywnie, może sprawić, że będziemy bardziej odporni na postępowanie innych, a jednocześnie da nam motywację do rozwiązania problemu, pojawiającego się w naszym życiu. Złość jest najzdrowsza jako emocja, gdy wykorzystujemy ją do identyfikowania i rozwiązywania trudnych sytuacji. Stanowi dla nas sygnał, mówiący, że w danej sprawie panuje nierówność lub że mamy problem, który nie został rozstrzygnięty w zadowalający sposób. Jeśli jesteśmy w stanie okiełznać frustrację i konstruktywnie wykorzystać swoją energię, zdenerwowanie może przynieść nam wiele korzyści. 

Zdrowa złość występuje zawsze, gdy człowiek przeciwstawia się pewnym wydarzeniom, które stoją w opozycji do jego światopoglądu. Uczucie to spełnia swoją rolę wszędzie tam, gdzie pomaga nam zebrać myśli, działać szybciej i mieć klarowniejsze postanowienia. Tak właśnie powinno być - gdy widzimy, jak ktoś okrada bezbronną staruszkę - budzi się w nas złość, która motywuje do działania. Gdy dostrzegamy niesprawiedliwość, której ofiarą padają niewinne osoby lub dzieci, zdenerwowanie powstaje w nas, nie z powodów irracjonalnych, lecz typowo ludzkich, wynikających również z empatii. 

Kiedy złość jest destruktywna?

Samo odczuwanie złości nigdy nie jest negatywnym zjawiskiem. To ważna emocja, z którą każdy z nas się spotyka. Destruktywny gniew pojawia się w momencie, gdy nadmiar nagromadzonej energii przeszkadza w rozwiązywaniu problemu, a nawet go pogarsza. Złość uważana jest za niezdrową, gdy:

  • rani innych – działanie w sposób, który narusz cudze granice, własność lub godność jest bardzo szkodliwe. Często ranimy przyjaciół, członków rodziny lub rówieśników, ponieważ to oni są źródłem naszego gniewu. Jednak zaatakowanie ich werbalnie, fizycznie czy emocjonalnie niczego nie rozwiąże, a jedynie niszczy nasze relacje. 
  • jest samolubna - wszyscy możemy czasami kierować się własnym interesem i to nie będzie z natury złe. Jednak jeśli własnymi celami usprawiedliwiamy frustracje i swoje agresywne postępowanie to, taka złość będzie destrukcyjna. 
  • kontroluje nasze działania - gniew powinien skłonić nas do rozwiązywania problemów i zrozumienia, dlaczego jesteśmy sfrustrowani. Kiedy działamy pod wpływem złości, tak jak w przypadku biernej agresji lub przemocy, pozwalamy, by nas kontrolowała, zamiast wykorzystywać go jako środek motywujący.

Jakie są objawy złości?

Złość to ważna emocja w naszym życiu, która wynika z dużego wzburzenia i stanowi reakcję na przekroczenie osobistych granic, zagrożenie potrzeb lub niepowodzenie. Przez każdego odczuwana jest inaczej, a jej stopień jest zależny od sytuacji. Na poziomie fizycznym złość objawia się przez: przyspieszone tętno, napięcie mięśni, pocenie się dłoni, uczucie ściskania w żołądku, podniesienie tonu głosu, uderzenia gorąca. Możemy doświadczyć niektórych z wymienionych oznak, a także mieć inne trudności. Rozpoznanie tych sygnałów daje szansę zastanowienia się, jak zareagować na sytuację, zanim gniew wymknie się spod kontroli. Może to być trudne w danym momencie, ale im wcześniej zauważymy, jak się czujemy, tym łatwiej będzie konstruktywnie wykorzystać zdenerwowanie.

Złość a agresja - jaka jest różnica?

Złość jest akceptowalnym uczuciem, podobnie jak błogość lub smutek. Każdy od czasu do czasu odczuwa ją w różnych sytuacjach życiowych. Agresja to zachowanie lub podjęte działania, które są wrogie, destrukcyjne i gwałtowne. Może to być: napaść fizyczna, rzucanie przedmiotami, niszczenie mienia, zachowania samookaleczające lub słowne groźby czy obelgi. Oba te pojęcia często są ze sobą utożsamiane, ponieważ nie lubimy gniewu, irytacji i frustracji. W różnych momentach ludzie wykorzystują swój gniew jako powód do agresywnego działania. 
 

Chcesz poprawić umiejętność gospodarowania czasem pracy?

Szkolenie otwarte z umiejętności osobistych

 

Jak sobie radzić z destruktywną złością? Sposoby

Brak panowania nad złością może prowadzić do różnych problemów, takich jak mówienie rzeczy, których potem będziemy żałować, krzyczenie na bliskich, grożenie współpracownikom, a nawet uciekanie się do przemocy fizycznej. Gniew może przybrać także inne oblicze i polegać na marnowaniu czasu lub myśleniu o przykrych wydarzeniach. Umiejętność radzenia sobie z tym uczuciem, nie oznacza, że nigdy nie będziemy się złościć. Pozwoli wyrazić zdenerwowanie w zdrowy, a nawet produktywny sposób. Zarządzanie gniewem to umiejętność, której każdy może się nauczyć. Nawet jeśli myślisz, że masz nad nim kontrolę, zawsze jest miejsce na poprawę.

Zakomunikuj swoją złość 

Kiedy chcesz wyrazić złość lub jakąkolwiek negatywną emocję, jednym ze sposobów na to jest rozpoczęcie od czegoś, co nazywamy „zastrzeżeniem dyskomfortu”. Poinformuj innych wyraźnie, że doświadczasz intensywnych emocji i dlatego jest Ci trudniej niż zwykle jasno się komunikować. Z góry przeproś, nie za swoje emocje lub działania, ale za potencjalny brak jasności w przekazywaniu tego, co masz zamiar powiedzieć.

Celem ostrzeżenia jest sprawienie, że druga osoba nie przyjmie postawy obronnej. Kiedy ktoś słyszy, że czujesz się niekomfortowo i rozmowa jest dla ciebie trudna, zwiększa to prawdopodobieństwo, że podejdzie do tego, co masz do powiedzenia z empatią. Następnie możesz zagłębić się w to, co Cię niepokoi, co myślisz i czujesz w kontekście jakiegoś wydarzenia, które spowodowało pojawienie się gniewu.

Uświadom sobie cel złości 

Zanim zaczniesz działać, aby się uspokoić, zadaj sobie pytanie, czy gniew jest Twoim przyjacielem, czy wrogiem. Jeśli jesteś świadkiem łamania praw lub osób znajdujesz się w niezdrowej sytuacji, złość może być pomocna. W takim wypadku możesz podjąć konstruktywne działania, zamiast próbować zmieniać swój stan emocjonalny. Czasami gniew jest sygnałem ostrzegawczym, że coś musi się w życiu zmienić.

Zrób sobie chwilę przerwy 

Kiedy jesteś zły, pozwól sobie na chwilę przerwy, nawet jeśli ktoś stoi i czeka na odpowiedź. Możesz nawet dać znać, że celowo spowalniasz sytuację. Wybieraj podejmowanie dobrych decyzji, a nie szybkich. Kiedy jesteś zły, pauzy, głębokie oddechy i chwile refleksji skuteczniej ćwiczą kontrolę nad sobą niż szybkie, nieprzemyślane reakcje. Chodzi także o danie sobie szerszego zakresu opcji do wyboru w sytuacji naładowanej emocjonalnie.

Wykonaj aktywność fizyczną

Aktywność fizyczna, taka jak bieganie, zajęcia na siłowni czy nawet sprzątanie może pomóc zmniejszyć stres, który często jest powodem złości. Ćwiczenia są zalecane w celu poprawy nastroju. Endorfiny wytwarzane podczas wysiłku fizycznego są naturalnymi środkami redukującymi emocje. Jeśli czujesz narastającą złość, idź na energiczny spacer, pobiegaj albo poświęć trochę czasu na inne przyjemne zajęcia fizyczne.

Poznaj swoje emocje 

Czasami warto poświęcić chwilę i pomyśleć, jakie emocje mogą kryć się pod Twoim gniewem. Ujawnianie w sposób negatywny złości może stanowić przykrywkę dla prawdziwych uczuć. Nie rozumiejąc swojego wnętrza, niektórzy ludzie wpadają we wściekłość, zamiast asertywnie opanować emocje - a te mogą dotyczyć strachu przed niezrozumieniem, niepewności, niskiego poczucie własnej wartości. Osoby z problemami na tle nerwowym muszą uczyć się pozytywnie i asertywnie wyrażać swoje uczucia, zamiast popadać w irracjonalne zdenerwowanie.

Dlaczego warto nauczyć się zarządzania gniewem?

Czemu niektórzy świadomie kreują siebie na nerwowego, porywczego człowieka? Czasami przynosi to pozytywne (tymczasowo!) efekty - mają posłuch, inni ludzie zdają się liczyć z ich zdaniem, okazują im szacunek i są zdyscyplinowani. Lecz to oczywiście wyłącznie przykrywka - każdy wie, jak ciężko jest wytrzymać w towarzystwie nerwowego człowieka. Osoby w otoczeniu nerwusa nauczyli się udawać pewne rzeczy, aby nie dawać powodu do irracjonalnego wybuchu złości - mało mówią, uśmiechają się, próbują stanowić neutralne tło dla zachowania nerwowego człowieka. A jak wiadomo, w takim stanie nie można wytrzymać zbyt długo.

Problem może stanowić także odwrotna postawa - osoby tłumiące swoje zdenerwowanie i niebroniące swoich racji przeważnie kończą w roli ofiary. W momentach, gdy normalny człowiek zareagowałby złością, ludzie niepotrafiący postąpić w ten sposób, zastępują ją czymś innym - strachem, bojaźliwością. Poddają się opinii oraz wpływowi osób postępujących może nie agresywnie, lecz z pewnością asertywnie i są z tego powodu poszkodowani. Jest to bardzo negatywny stan, gdyż może prowadzić do tego, iż słabsze psychicznie jednostki będą posłuszne osobom silniejszym - naturalnym przywódcom.

Zarządzanie złością i emocjami - szkolenia 

Jeśli złość powoduje problemy w Twoim życiu i masz problemy, aby okiełznać swój temperament, możesz poszukać profesjonalnej pomocy. W AVENHANSEN organizujemy szkolenia, warsztaty i kursy, które pozwalają skutecznie zarządzać różnego rodzaju emocjami w naszym życiu. Dostępne są szkolenia otwarte oraz szkolenia zamknięte prowadzone przez doświadczonych trenerów. Szkolenie z zarządzania stresem i kontroli emocji rozwinie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, zanim wywołają one złość i irytację. Polecamy także warsztaty relaksacyjne, które stanowią trening odreagowania napięć, interpretacji zdarzeń, dbania o własne samopoczucie i dobry stan psychiczny. Dla osób, którym środowisko pracy dostarcza wielu nerwowych sytuacji, sprawdzi się szkolenie z radzenia sobie w trudnych sytuacjach zawodowych bez utraty motywacji do działania. 
 

Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleniową

Szkolenia otwarte z komunikacji i negocjacji

 

Przeczytaj na naszym blogu również:

Maciej Firlit

Maciej Firlit

O autorze:
Założyciel i Prezes Zarządu AVENHANSEN Sp. z.o.o. z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży szkoleniowej. Przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej od sekretarza, przez HR-Managera, po Dyrektora i Prezesa Zarządu. Duży nacisk kładzie na wysoką jakość obsługi klienta. Jego liberalne podejście do zarządzania, bazujące na partnerstwie, słuchaniu innych i dyscyplinie jakościowej, przyczyniło się do sukcesu firmy AVENHANSEN. Jest precyzyjny, nie akceptuje półśrodków i dróg na skróty. Prywatnie największą radość czerpie z podróżowania i obcowania z naturą.

Więcej informacji: Maciej Firlit

Złość racjonalna i destruktywna. Czy złość może być zdrowa?
Oceny: 4 z 5 z 408 głosów