W życiu każdego z nas zdarzają się, częściej lub rzadziej, sytuacje w których musimy obronić swoje stanowisko w kontekście okoliczności, w których się znaleźliśmy. Musimy pogodzić się z faktem, że zawsze znajdą się w naszym środowisku takie osoby, które mają odmienne zdanie niż my. Wymiana zdań z osobami o odrębnych poglądach niż nasze powinna przebiegać na neutralnym gruncie. Dzięki poznaniu zasad asertywnej postawy i technik asertywności możemy zapewnić sobie uznanie w oczach innych, być fair wobec postaw i przekonań ludzi oraz wobec swoich własnych myśli, uczuć i praw. Trening asertywności pozwoli w praktyczny sposób nabyć w sobie nawyk stosowania zachowań asertywnych wtedy, gdy tego potrzebujemy i chcemy.
Spis treści:
Zachowania asertywne w kontaktach międzyludzkich
Asertywność - cecha charakteru czy wyuczona umiejętność?
Asertywność czy bycie niegrzecznym?
Asertywność a uległość i agresja
Co to jest asertywność?
Asertywność to sztuka odmawiania, która polega na tym, aby jak najlepiej dbać o swoje interesy i własne dobro, jednocześnie nie raniąc innych i będąc przyjaznym dla otoczenia. Często nie wiemy, jak odmówić skutecznie i nie wywołać negatywnego wrażenia. Bycie asertywnym przydaje się jednak w wielu sytuacjach, dlatego warto dowiedzieć się, jak „pięknie mówić nie”.
Czy asertywność to zawsze NIE? Otóż asertywności nie można rozważać wyłącznie w kategoriach odmawiania. Asertywność to ogólny sposób komunikacji z otoczeniem, jaki jest właściwy dla osób stanowczych, zdecydowanych, świadomych swojej wartości i pewnych siebie. Bycie asertywnym oznacza bezpośrednie i uczciwe wyrażanie prawdziwych uczuć, emocji, postaw i opinii. Nie polega to na obrażaniu innych i wywoływaniu negatywnego wizerunku danej osoby. Trzeba zachować właściwy balans pomiędzy dyplomacją, empatią i właśnie asertywnością.
Więcej na temat asertywności dowiesz się z naszego artykułu: Asertywność w komunikacji - znaczenie i wskazówki.
Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleniową
Szkolenia otwarte z umiejętności osobistych
Zachowania asertywne w kontaktach międzyludzkich
Asertywność oznacza posiadanie przez człowieka pewnych specyficznych umiejętności, które determinują sposób zachowania się w trakcie określonych sytuacji. Asertywny sposób bycia w kontaktach międzyludzkich można rozumieć jako zachowania bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec drugiej osoby swoich uczuć, opinii i postaw, przy jednoczesnym respektowaniu jej praw. Oznacza to jednocześnie bycie świadomym praw oraz odrębności intelektualnej innych ludzi, co pociąga za sobą przyjęcie postawy otwartej wobec myśli innych ludzi - nie możemy zatem wymagać siłą aby inni ludzie, na przykład nasi współpracownicy albo osoby nam bliskie, myślały lub postępowały w taki sposób jak my, lub wyrażały poglądy sprzeczne z tym, co sami uważają za słuszne. Asertywne zachowanie to takie, które pozwoli nam w stresującej sytuacji zachować nerwy na wodzy, przemyśleć dokładnie to, co zamierzamy powiedzieć, być w pełni świadomym swojej pozycji zajmowanej w określonej sytuacji, np. w momencie kłótni lub ostrej wymiany zdań. Asertywność w konflikcie pomoże nam obronić swoje zdanie w sposób pozbawiony niepotrzebnej agresji.
Asertywność - cecha charakteru czy wyuczona umiejętność?
Wiele osób twierdzi, że od dziecka są asertywni. Nie jest to do końca prawdą, ponieważ asertywność nie jest cechą charakteru, dlatego nie jest wrodzona. Jest postawą, pewnym wzorcem zachowań, który możemy skutecznie naśladować. Sztuki asertywności uczymy się przez całe życie i stajemy się perfekcyjni w jej zastosowaniu dzięki kolejnym, indywidualnym doświadczeniom, w których mogliśmy przetestować dotychczas zdobytą wiedzę teoretyczną.
Asertywność czy bycie niegrzecznym?
Często mylone są te dwie postawy. Bycie asertywnym nie oznacza, że zawsze i każdemu musimy odmawiać swojej pomocy, dążąc po przysłowiowych „trupach” do wyznaczonego celu. Nie musimy zachowywać się bez szacunku i wszędzie doszukiwać się manipulowania naszymi działaniami. Zachowanie asertywne nie jest uległe, agresywne i niegrzeczne, ale wzmacnia poczucie własnej wartości i buduje trwałe relacje z innymi osobami. Będąc asertywnym, nie dajemy się wykorzystywać, niemniej możemy pomagać przyjaciołom i znajomym, jeśli uznamy, że rzeczywiście tego potrzebują, a nasza pomoc nie spowoduje, że zrezygnujemy ponownie z realizacji swoich marzeń i potrzeb.
Asertywność a uległość i agresja
Postawa objawiająca się brakiem asertywności może mieć postawę agresywną lub jej przeciwieństwo, czyli postawę uległą wobec postaw i przekonań innych ludzi. Zatem pomiędzy postawami agresywnymi i uległymi znajduje się asertywność. Postawa uległa zakłada poszanowanie praw innych z jednoczesnym zaniechaniem respektowania praw własnych, natomiast postawa agresywna zakłada odwrotność tej sytuacji - pogwałcenie praw innych na rzecz wymuszonego respektowania praw naszych. Asertywność pozwala szanować własne prawa, przy jednoczesnym zrozumieniu, uświadomieniu i poszanowaniu praw ludzi uczestniczących w trakcie wymiany swoich poglądów. Z powyższego wynika, że osoba asertywna broni swojego zdania, ale nie wykorzystuje przy tym agresji.
Asertywności przeczą takie cechy i postawy, jak:
- uległość,
- nadmierna łagodność,
- rezygnacja z własnych potrzeb i praw,
- nadmierna empatia,
- chęć przypodobania się innym,
- agresja,
- manipulacja.
Brak asertywności - przyczyny
Okazuje się, że ogromna liczba ludzi nie potrafi komunikować się asertywnie. Z czego może wynikać taki stan rzeczy? Przede wszystkim z braku konkretnej edukacji w tym kierunku. Szkoła nie uczy asertywności, masowe media też nie są dobrym przykładem zachowań asertywnych. Kolejną przyczyną braku asertywności mogą być wpajane od młodości zasady konformistycznego wychowania - osoby mające problem z asertywnością często uważają, że dbanie o swoje dobro to egoizm i że lepiej niektóre sprawy po prostu przemilczeć, niż sprawić komuś przykrość. Mając takie przekonania, trudno zachowywać się asertywnie wtedy, kiedy jest to potrzebne. Brak asertywności może wynikać również z nieśmiałości. Często też asertywne zachowania blokowane są przez odczuwany lęk lub stres osobą, z którą rozmawiamy.
Skutki braku asertywności
Brak asertywnej postawy może prowadzić do wielu problemów natury psychicznej. Osobom, które nie są asertywne, zaczyna brakować pewności siebie, mają problemy z wyrażeniem swoich myśli, uczuć, swojego zdania. Ludzie, którzy nie wykształcili w sobie postaw asertywnych, częściej popadają w depresje, stany lękowe lub nerwicowe, a w kontaktach międzyludzkich stają się wstydliwe i zamknięte w sobie. Są również łatwym obiektem do manipulacji. Brak asertywności do problem XXI wieku, który zaliczany jest do chorób cywilizacyjnych.
Maciej Firlit
O autorze:
Założyciel i Prezes Zarządu AVENHANSEN Sp. z.o.o. z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży szkoleniowej. Przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej od sekretarza, przez HR-Managera, po Dyrektora i Prezesa Zarządu. Duży nacisk kładzie na wysoką jakość obsługi klienta. Jego liberalne podejście do zarządzania, bazujące na partnerstwie, słuchaniu innych i dyscyplinie jakościowej, przyczyniło się do sukcesu firmy AVENHANSEN. Jest precyzyjny, nie akceptuje półśrodków i dróg na skróty. Prywatnie największą radość czerpie z podróżowania i obcowania z naturą.
Więcej informacji: Maciej Firlit